Mamy pierwszy w Polsce oddział immunoonkologii! Za nami debata ekspertów

Dnia 9 maja 2016 roku w Olsztynie uroczyście powołano do istnienia pierwszy w Polsce oddział immunoonkologii. Oddział Kliniczny Onkologii i Immunoonkologii z Ośrodkiem Dziennym Terapii Onkologicznej pod kierownictwem doktora Pawła Różanowskiego zastąpił dotychczasowy Oddział Chemioterapii Szpitala MSWiA (Warmińsko-Mazurskie Centrum Onkologii). Zmiana nazwy i powołanie Rady Naukowo-Doradczej złożonej z czołowych polskich immunologów to kamień milowy w polskiej medycynie i potwierdzenie kierunku, w którym zmierza współczesna onkologia. To właśnie na pograniczu tych dziedzin naukowcy doszukują się nadziei na kolejny wielki postęp w leczeniu nowotworów złośliwych.

Zorganizowana z tej okazji Konferencja „Immunoonkologia 2016” zgromadziła wybitne osobistości polskiej onkologii oraz immunologii (m.in. Profesorów Macieja Krzakowskiego, Jacka Jassema, Macieja Siedlara i Jacka Rolińskiego), jak też przedstawicieli władz akademickich i samorządowych.

Przybyli goście mogli wysłuchać wykładów na temat możliwości immunoterapii w różnych typach nowotworów autorstwa czołowych polskich ekspertów. Poruszono temat leczenia raka płuca, raków przewodu pokarmowego, układu moczowo-płciowego, piersi i czerniaka, a także kwestię zaburzeń odporności u pacjentów onkologicznych. O znaczeniu immunoonkologii pisaliśmy już w MedFor.me.

Odbyła się też debata ekspertów z udziałem przedstawicielki AOTMiT na temat roli immunoterapii w onkologii i jej dostępności w Polsce.

Moderator dyskusji prof. Maciej Krzakowski postawił pytanie „Którzy pacjenci są kandydatami do immunoterapii”. Goście zgodzili się, że nie tylko typ nowotworu i parametry laboratoryjne decydują o tym, czy pacjent jest kandydatem do tego typu leczenia. Z uwagi na szeroki i trudny do przewidzenia wachlarz niespecyficznych działań niepożądanych o objęciu pacjenta leczeniem decyduje dobra współpraca chorego z lekarzem (tzw. compliance), tak by ewentualne ciężkie powikłania wykryć i leczyć jak najwcześniej.

Profesorowie immunologii Jacek Roliński i Maciej Siedlar zgodnie przyznali, że są dostępne metody służące ocenie predykcyjnej odpowiedzi na stosowane leczenie immunologiczne, ale wiele z nich wymaga udoskonalenia.  Martwi ich ograniczona ich dostępność wynikająca zarówno z wysokich kosztów, jak i tragicznej sytuacji kadrowej w polskiej patomorfologii. Zaznaczyli jednak, że w decyzji o zastosowaniu immunoterapii u pacjentów mogą pomóc bardzo proste i łatwo dostępne parametry takie jak stosunek granulocytów do limfocytów czy liczba płytek krwi.

Prof. Lucjan Wyrwicz uważa, że są dwie potencjalne drogi "ucywilizowania" leczenia immunoterapią, która wiąże się z niespotykanymi dotąd kosztami: podniesienie podatków i likwidacja tzw. programów lekowych na rzecz większej swobody decyzji lekarza w kwestii wyboru leczenia.

Dr Tomasz Świtaj ostrzegł, że w podejściu do leczenia immunoterapią potrzeba dużo pokory i cierpliwej obserwacji. Im więcej pacjentów lekarze onkolodzy spotkają, tym więcej będzie wiadomo o kulisach leczenia i umożliwi to stworzenie algorytmów postępowania zarówno jeśli chodzi o zarządzanie działaniami niepożądanymi jak i dobór tych, którzy z terapii odniosą największą korzyć.

Prof. Piotr Tomczak zwrócił uwagę na problem grupy pacjentów, dla których w Polsce nie ma w praktyce żadnych możliwości efektywnego leczenia (np. pacjenci z rakiem nerki o złym rokowaniu wg MSKCC). Taka sytuacja stawia w wątpliwość konstytucyjne prawo do równego dostępu do opieki zdrowotnej.

Prof. Jacek Jassem: Leki immunologiczne to najdroższe substancje na świecie i ich powszechne stosowanie przekracza możliwości finansowe każdego budżetu świata. Nawet w USA rozpoczyna się debata na temat alternatywnych sposobów finansowania opartych na przeciwciałach terapii. Ogromny wzrostu nakładów finansowych na leczenie dotyczy nie tylko leków onkologicznych, ale coraz częściej także innych dziedzin (np. lek na WZW typu C). Niezbędne jest wypracowanie systemu, który czyni dostępnymi terapie najbardziej skuteczne, nawet jeśli dotyczy to bardzo wąskich grup pacjentów.

Dr Paweł Różanowski zwrócił uwagę na to, że coraz więcej publikacji naukowych dotyczących immunoonkologii znajduje się w czasopismach immunologicznych i wiele ważnych zagadnień onkologom „umyka”. Dlatego też w podsumowaniu dyskusji prof. Maciej Siedlar zachęcił lekarzy onkologów klinicznych do realizacji staży w oddziałach immunologii, gdzie na co dzień spotyka się pacjentów z zaburzeniami układu odpornościowego, które potrafią imitować działania niepożądane leczenia immunoterapią. Większa współpraca onkologów z immunologami pozwoli na wymianę doświadczeń i zdobywanie przez klinicystów praktycznej wiedzy.

Mateusz Malik, lekarz